Badania laboratoryjne w kontekście skuteczności leczenia stomatologicznego

Diagnostyka laboratoryjna odgrywa istotną rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa oraz skuteczności nowoczesnego leczenia stomatologicznego. Ocena badanych parametrów pozwala na stworzenie kompleksowego planu leczenia w oparciu o wyniki badań. Stomatolog przed rozpoczęciem leczenia ma wgląd w ogólny stan zdrowia pacjenta i jeszcze przed zabiegiem może wyrównać ewentualne niedobory. Ma to szczególne znaczenie w przypadku zabiegów z zakresu implantologii, chirurgii stomatologicznej oraz ortodoncji.

Jakie badania warto wykonać i dlaczego?

Morfologia jest podstawowym badaniem, pozwalającym na ocenę składników morfotycznych, czyli komórek krwi, w skład których wchodzą leukocyty, erytrocyty i trombocyty. Niska liczba płytek krwi może zwiększać ryzyko krwawienia, co wymaga szczególnej ostrożności w zakresie inwazyjnych procedur takich jak ekstrakcja zęba. 

Natomiast wysoki poziom białych krwinek może sugerować infekcję i tym samym wpłynąć na dalsze decyzje dotyczące leczenia.

Morfologia to podstawowe przesiewowe badanie laboratoryjne, które pozwala lekarzowi, wykryć potencjalne problemy zdrowotne, a dla pacjenta stanowi mało inwazyjne badanie dostarczające wielu istotnych informacji o stanie zdrowia. Zaleca się wykonywanie morfologii przynajmniej raz w roku.

Witamina D

Odgrywa ważną rolę w leczeniu stomatologicznym ze względu na wpływ na funkcjonowanie układu immunologicznego. Zmniejsza ryzyko powikłań poprzez wspieranie gojenia ran oraz zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób przyzębia. Wspomaga również wchłanianie wapnia, co pełni kluczową rolę w utrzymaniu zdrowych zębów oraz kości.

Witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, co ma bezpośredni wpływ na mineralizację kości wokół implantu. Niedobory witaminy D mogą prowadzić do zmniejszonej resorpcji i osteogenezy, co osłabia integrację implantu z kością.

Witamina ta zmniejsza produkcję prozapalnych cytokin, co ogranicza reakcje zapalne po zabiegu implantologicznym. Jednocześnie wspomaga produkcję cytokin przeciwzapalnych, co sprzyja stabilizacji implantu i redukcji ryzyka jego dezintegracji. Wspomaga również procesy naprawcze i przebudowę kości wokół implantu.

W Polsce i Europie Środkowej, ze względu na częste niedobory witaminy D, szczególnie w okresach jesienno-zimowych, zaleca się cykliczne sprawdzenie jej poziomu i ewentualną suplementację. 

Badania wykazują, że niski poziom witaminy D może być jednym z czynników ryzyka niepowodzenia osteointegracji, dlatego ważne jest monitorowanie i uzupełnianie jej niedoborów [1-4].

Lipidogram (profil lipidowy)

Dostarcza informacji o ogólnym stanie zdrowia pacjenta, co jest istotne podczas ustalania planu leczenia. Podwyższone poziomy lipidów mogą wskazywać na stan zapalny, co oddziałuje negatywnie na proces gojenia. Wysoki poziom cholesterolu może być również związany z chorobami sercowo-naczyniowymi, co wymaga od stomatologa zachowania czujności w przypadku znieczulenia i innych procedur chirurgicznych.

Podwyższony poziom “złego” cholesterolu LDL może mieć negatywny wpływ na mikrokrążenie, co może spowalniać procesy gojenia się ran po zabiegach stomatologicznych, takich jak ekstrakcje zębów, zabiegi implantologiczne czy periodontologiczne. Słabsze ukrwienie tkanek może prowadzić do wolniejszej regeneracji dziąseł i kości, a także do zwiększonego ryzyka zakażeń.

Badania wskazują, że podwyższony poziom cholesterolu LDL może negatywnie wpływać na metabolizm kości. Wysoki poziom LDL wiąże się ze zwiększoną aktywnością osteoklastów (komórek odpowiedzialnych za resorpcję kości), co może prowadzić do osłabienia struktury kostnej, trudności z integracją implantu i zanikiem kostnym wokół niego [4].

Parametry krzepnięcia (INR, APTT)

Są kluczowym aspektem, ponieważ wpływają na ryzyko zwiększonego krwawienia w trakcie i po zabiegu. Pacjenci przyjmujący leki zmniejszające krzepliwości krwi szczególnie powinni poddać się badaniu, ze względu na możliwą konieczność modyfikacji terapii przed zabiegiem. Przy planowaniu zabiegów chirurgicznych ocena krzepnięcia krwi jest istotna pod względem bezpieczeństwa oraz powodzenia leczenia.

Cynk

Ma właściwości przeciwzapalne, w związku z czym ogrywa kluczową rolę w procesie gojenia ran po zabiegach takich jak ekstrakcje czy leczenie implantologiczne. Jest istotny również dla mineralizacji szkliwa, co wpływa na zdrowie zębów oraz ich odporność na próchnicę.

Jak przygotować się do badania?

1. Na  spożywaj posiłku przez minimum 8-12 h przed badaniem (dotyczy parametrów takich jak: glukoza i profil lipidowy)
2. Zamiast kawy czy herbaty wybierz wodę.
3. Leki przyjmowane na stałe stosuj zgodnie z dotychczasowymi zaleceniami.

Dlaczego badania krwi są ważne dla stomatologa?

Najważniejsze jest bezpieczeństwo pacjenta, dlatego przy planowaniu interwencji chirurgicznej istotna jest ocena stanu zdrowia. Dzięki badaniom laboratoryjnym możliwe jest spersonalizowanie leczenia, polegające na wykryciu niedoborów i nieprawidłowości oraz ich skorygowaniu przed rozpoczęciem leczenia stomatologicznego. Ponadto dzięki badaniom, lekarz ma możliwość oceny ryzyka krwawienia, dostosowania planu biorąc pod uwagę choroby przewlekłe oraz skuteczność ich dotychczasowego leczenia. Takie kompleksowe postępowanie może zapobiec powikłaniom, zwiększając tym samym szansę powodzenia zabiegu. 

Piśmiennictwo

[1] Kwiatek, J., Jaroń, A., & Trybek, G. (2021). Impact of the 25-hydroxycholecalciferol concentration and vitamin D deficiency treatment on changes in the bone level at the implant site during the process of osseointegration: A prospective, randomized, controlled clinical trial. Journal of Clinical Medicine, 10(3), 526.

[2] Mangano, F., Mortellaro, C., Mangano, N., & Mangano, C. (2016). Is low serum vitamin D associated with early dental implant failure? A retrospective evaluation on 1625 implants placed in 822 patients. Mediators of inflammation, 2016(1), 5319718.

[3] Pourshahidi, S., & Yousefian, M. (2021). The relationship between serum level of vitamin D3 and osseointegration around the dental implant. Journal of Oral Implantology, 47(1), 88-90.

[4] Choukroun, J., Khoury, G., Khoury, F., Russe, P., Testori, T., Komiyama, Y., ... & Choukroun, E. (2014). Two neglected biologic risk factors in bone grafting and implantology: high low-density lipoprotein cholesterol and low serum vitamin D. Journal of Oral Implantology, 40(1), 110-114.